Beerta heeft in het verleden nogal wat molens gehad. Daarvan resteert er echter niet één exemplaar meer. Daarbij is de molen van Beersterhoogen niet meegenomen, zouden we dat wel doen, komen we op een totaal van 20 molens. Over de 19 onderstaande molens is mogelijk nog veel meer te vertellen. Heb je meer gegevens of foto's, mail ze dan s.v.p. naar de webmaster.
Bij de afbeeldingen. De drie foto's betreffen alle drie de tweede koren- en pelmolen van B. Schiphuis (nr. 3) die in 1946 is afgebrand. Op het kaartje daaronder is te zien waar de molen heeft gestaan. Foto's: eigen verzameling.
01.Standerdmolen. Dit is een windmolen geweest voor het malen van koren. De molen wordt ook wel molen van Mulder genoemd. Kruiwerk: zetelkruier. De molen heeft tussen de Verenigingenlaan en de Eikenschans aan de Hoofdstraat gestaan. Het is verdwenen in 1628.
02. Molen van B. Schiphuis (1e). Deze windmolen is in 1910 verbrand, is in gebruik geweest als koren- en pelmolen van het type stellingmolen en is oorspronkelijk gebouwd in 1872. Eerst heeft de molen te Beersterhoogen gestaan en heet in die tijd de molen van Olgers, later is het de molen van Schiphuis geweest. Het heeft een vlucht gehad van 20,80m, oudhollands opgehekt, buitenkruier met een zeskanten bovenkruier. Na de brand in 1910 is de molen weer hersteld met een achtkant afkomstig uit Bedum. De brand is aangekondigd in de ‘Nieuwe Rotterdamsche Courant’ van vrijdag 18 febr. 1910: ‘Gisterenavond is te Beerta de korenmolen van Schiphuis afgebrand’. De molen heeft gestaan in het verlengde van de Anne Frankstraat aan de zuidkant van de Hoofdstraat.
03. De tweede koren- en pelmolen van B. Schiphuis is oorspronkelijk afkomstig geweest uit Bedum, de molen van Vink. Deze windmolen is ook een stellingmolen geweest, is in 1910 herbouwd en op 28 juli 1946 afgebrand. De molen heeft op dezelfde plaats gestaan als de eerste molen van Schiphuis. Vlucht: zelfzwichtend op beide roeden. Romp: achtkante bovenkruier. Kruiwerk: Buitenkruier.
04. Eggo Tammes Koens, landbouwer te Beerta heeft ook een windmolen gehad. Het is gebouwd in 1832 en fungeert in die tijd als poldermolen. Het heeft in de Buitenlanden gestaan, tussen het Zijlkerdiep en De Horst, ten zuiden van de Hoofdstraat. Het is in een onbekend jaar verdwenen en heeft plaats gemaakt voor De Eendracht (ook verdwenen).
05. De molen van H.J. Mulder heeft aan de Hoofdstraat gestaan, tussen de Verenigingenlaan en de Eikenschans. De windmolen is gebouwd als standerdmolen in 1628 en is in 1817 gesloopt. Deze korenmolen is de opvolger van de molen van weduwe Veldman die ook is verdwenen. De Sarrieshut heeft aan de zuidzijde van de weg gestaan, tegenover de molen. Ook de Sarrieshut is er niet meer. Kruiwerk: zetelkruier.
In 1628 mogen van de 110 bestaande molens in de provincie Groningen maar 73 blijven bestaan door het aannemen van de Provinciale Resolutie op de belasting van het gemaal. ‘Nergens kunnen we vinden welke molens mochten blijven bestaan. Wel werden de molens genoemd die moesten verdwijnen’. De Stad Groningen en het landschap Westerwolde vielen buiten de Resolutie. Lopen we de gegevens van B. van der Veen Czn na, dan komen we wat aangegeven ouderdom betreft uit op 75 molens. Zijn er toch meer blijven bestaan, of klopt het aangenomen bouwjaar van enkele molens niet? Nader onderzoek zou dit duidelijk kunnen maken.
Volgens de gegevens van B. van der Veen Czn, was ook deze molen ouder dan 1628. In het boek ‘De belasting op het gemaal in Stad en Ommelanden 1594-1856’, van B.D. Poppen zijn de molens die mochten blijven staan opgenomen.
06. Deze molen wordt aangeduid als de ‘molen van Veldman’, maar Hindrik Jans Mulder is de molenaar geweest. Deze windmolen is in 1817 in de plaats gekomen voor 05 en is ook in gebruik geweest als koren- en pelmolen. De in 1936 afgebroken molen heeft een vlucht gehad van 70 voet en is een achtkantige bovenkruier geweest, een buitenkruier.
07. Deze wind- en poldermolen heeft bekend gestaan als Polder De Wolf en Polder de Tjamme. De standplaats is 0,6/0,7 k. west-zuid-west van de kerk en 0,4 noordwest van de Dorpsweg. Het is gebouwd in 1837 en afgebroken in 1884 als grondzeiler. De vlucht is 60 voet geweest. Romp: achtkante bovenkruier. Kruiwerk: buitenkruier. De molen heeft samen met een 2,5 km noordoostelijk gelegen watermolen de polder De Tjamme op het Beerster Diep bemalen.
08. In de Polder de Bovenlanden heeft ook een windmolen gestaan met gelijkluidende naam. Deze molen is gebouwd in 1844 en is in 1916 afgebroken als type grondzeiler. De vlucht is 17.0 meter geweest en heeft gewerkt met een vijzel. Deze achtkante bovenkruier heeft een buitenkruier gehad. De molen heeft aan de Berkenborg gestaan ten noorden van de Hoofdstraat.
09. Oostermolenpolder. Deze windmolen is in eigendom geweest van landbouwer Hindrik Post en heeft 1km oostnoordoost van de kerk gestaan en 400 meter ten zuidoosten van de Dorpsweg (Hoofdstraat). De molen is gebouwd in 1799 is pas in 1901 weer afgebroken. De poldermolen is van het type grondzeiler geweest en heeft een buitenkruier gehad.
10. Polder de Unie. Ongeveer 500 meter ten zuidoosten van het dorp in de polder de Buitenlanden heeft een molen gestaan van landbouwer en burgemeester Jan Hindriks Geertsema. Deze molen is opgericht in 1804 is in 1901 afgebroken. De poldermolen is van het type grondzeiler geweest, met als romp een achtkante bovenkruier en als kruiwerk een buitenkruier. Na de afbraak is de molen verplaatst naar Blijham als molen De Werkman, waar het als ‘de molen van Wilts’ nog als restant aanwezig is. De vlucht van de molen is mogelijk 58 voet geweest.
11. Polder De Hereeniging. Ongeveer 900 meter ten zuidzuidwesten van de kerk en 300 meter ten zuidoosten van de Dorpsweg heeft een windmolen van Jantje Oomkens en mede eigenaren gestaan van het type grondzeiler. Het bouwjaar is in 1811 geweest en de molen is in 1901 verdwenen. Het is een poldermolen geweest van het type grondzeiler en werkte met een schroef met als kruiwerk een buitenkruier.
12. In de Polder Het Buitenland heeft een windmolen gestaan die ook in gebruik is geweest als poldermolen. Deze grondzeiler is eigendom geweest van landbouwer Enjo Geerts Kuiper, is in 1807 gebouwd en in 1901 weer afgebroken. De molen heeft een vlucht gehad van 65 voet en heeft met een schroef gewerkt. Als romp heeft de molen een achtkante bovenkruier gehad met als kruiwerk een buitenkruier. De molen heeft 1500 met ten zuidzuidwesten van de kerk gestaan, 200 net ten zuidoosten van de Dorpsweg.
13. In 1856 wordt 2200 meter ten zuidwesten van de kerk en 400 meter ten zuidoosten van de Dorpsweg in de Polder
Noorderzandhoogte een windmolen gebouwd van het type grondzeiler. Deze poldermolen met schroef en een achtkante bovenkruier heeft als kruiwerk een buitenkruier gehad en is in 1901 als ‘Molen van der Ploeg’, naar Finsterwolde verplaatst. Daar is het niet meer aanwezig.
14. We gaan naar Polder De Goede Trouw waar tegenwoordig de Beertserplas ligt. De molen heeft ongeveer in ‘het zuiden van de plas’ gestaan op de coördinaten N:53.154001 O:7.0948270. De bouw van de windmolen ligt tussen 1864 en 1886, is in 1901 afgebroken en in 1903 verplaatst naar Tynaarlo. Deze poldermolen is ook weer een grondzeiler geweest met een achtkante bovenkruier en als kruiwerk een buitenkruier. In Tynaarlo heeft de molen als naam Windlust meegekregen en is het ook wel de Molen van Berend Ritsema genaamd. Daar is de molen ook niet meer aanwezig.
15. In Polder De Eendracht is in 1835 2500 meter ten zuidzuidwesten van de kerk een windmolen gebouwd met een vlucht van 20,60 meter. Ook deze poldermolen is een grondzeiler geweest met een schroef, een achtkante bovenkruier met een buitenkruier. De voorganger is de Molen van Eggo Koens geweest. In 1901 is de molen verdwenen. We weten iets meer van deze molen. De molen heeft de polder De Eendracht (161ha) bemalen. Hij vervangt in 1835 twee kleinere molens met respectievelijk een vlucht van 9 meter en 14.75 meter. Mogelijk is deze molen te Hardenberg (Finsterwolde) herbouwd als korenmolen.
16. In het kadaster van 1811 - 1832 komt een molen voor van Eppo Bronts, landbouwer. De molen is gebouwd voor 1832 en is omstreeks 1835 alweer van de kaart verdwenen. We weten van deze molen alleen dat het een poldermolen is geweest, aangedreven door de wind.
17. De volgende molen staat bekend als de molen van Hendrik Harms. In het kadaster van 1811 - 1832 wordt hij ook wel de molen van erven Hendrik Harms genoemd, waaruit blijkt dat hij dan is al is overleden. De molen is waarschijnlijk gebouwd voor 1832 en is eveneens een poldermolen geweest, aangedreven door de wind. Het is niet onwaarschijnlijk dat deze Hendrik Harms, landbouwer is geweest.
18. Aan de Hoofdstraat 217 heeft de ros- en grutmolen van Grutterij Jan Eenjes gestaan. Jan was in die tijd boekweitmolenaar. De molen is waarschijnlijk voor 1832 gebouwd, maar het is niet bekend wanneer deze is verdwenen.
19. Jan Karssens Kortinga is behalve kastelein ook grutter geweest. Hij heeft een ros- en grutmolen gehad die gestaan moet hebben aan de Hoofdstraat 104.
Daarmee zijn we bij de laatste molen aangekomen die Beerta ooit heeft gekend. Het is niet onmogelijk dat er nog meer molens in Beerta hebben gestaan, maar dit zijn de enige die ik in de molendatabase van Beerta ben tegen gekomen.
Dit is een foto van een molen in Beerta. Het is niet bekend om welke molen het hier gaat. Misschien kan een oplettende lezer ons hierover meer vertellen. Rechts zien we langs de straat de tramrails liggen. Het gebouw rechts is het Café Aukes, later Hilgenga (het voormalige bolwerk van de communisten). Ter plekke staat nu een Chinees restaurant. De foto is genomen vanuit het zuiden. Foto: eigen verzameling.
Bron: Molendatabase.
Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorg-vuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe.
